مهارت های زندگی چه هستند و چه کمکی به افراد می کنند؟ مهارت های زندگی یکسری تمرین های رفتاری هستند که باعث می شوند فرد در موقعیت ها و شرایط مختلف زندگی بتواند بهترین رفتار و برخورد را از خود نشان دهد  و واکنش های فرد نسبت  به مسائل زندگی منطقی باشد. چون هیچ انسانی کامل نیست و همه انسان ها ضعف هایی دارند و رفتار آن ها با نواقصی همراه است که می تواند آسیب ها و مشکلاتی را برای فرد و اطرافیانش به وجود آورد اما شما می توانید با شناخت مهارت های زندگی تا حدودی رفتار خود را کنترل کنید و بهترین رفتار را داشته باشید.چون مهارت های زندگی باعث می شود از نظر روحی و روانی سالم باشید پس می توانید با آموزش و به کمک مشاور مهارت های زندگی خود را گسترش دهید و به شیوه مناسب تر زندگی کنید در این مقاله 10مهارت به عنوان مهارت های اصلی زندگی شناخته می شود که مورد بررسی قرار می دهیم.

اهمیت یادگیری مهارت های زندگی

تعریف مهارت زندگی از نظر سازمان بهداشت روانی: مهارت های زندگی ،مهارت هایی هستند که برای افزایش توانایی روانی اجتماعی به افراد آموزش داده می شود تا هنگامی که در زندگی با مشکلات و اختلافاتی رو به رو شدند بتوانند به طور موثر و درست با کشمکش های زندگی برخورد کنند و افراد به دلیل اینکه مهارت های زندگی را یاد ندارند و آموزشی ندیده اند به مشکلات و شکست و ناکامی هایی در زندگی دچار می شوند و چون این مهارت ها ذاتی نیست و افراد برای آنکه بتوانند زندگی مناسبی داشته باشند باید به یادگیری مهارت ها اهمیت بدهند و آموزش ببینند.و نقص های خود را برطرف کنند. چون یادگیری مهارت ها نیازمند آموزش و تمرین در موقعیت های مختلف است.

1.     مهارت خودآگاهی از اولین مهارت های زندگی

مهارت خودآگاهی یکی از مهمترین مهارت های زندگی است و خود آگاهی یعنی خودتان را به خوبی بشناسید و شناخت دقیق و درستی از خود پیدا کنید خودآگاهی یعنی فهم و درک صحیحی از عقاید،احساسات ،توانایی ها و مهارت ها، آرا، اندیشه ها و هیجان ها و کم و کاستی های خود داشته باشید و به طور دقیق با شخصیت خود آشنا شوید چون اگر شناخت درستی نداشته باشید در زندگی با مسائل و مشکلات بسیاری رو به رو می شوید و نمی توانید تصمیم های درستی برای زندگی و سرنوشت خود بگیرید چون گرفتن بسیاری از تصمیمات باید با روحیه و شخصیت شما هم خوانی داشته باشد.

برای اینکه مهارت خود آگاهی را تقویت کنید باید برای شناخت خود وقت بگذارید و از خود بپرسید "من کیستم " تا به خوبی با نقاط ضعف و قوت خود آشنا شوید برای اینکه به  نتایج بهتری برسید می توانید در مورد شخصیت خود با اطرافیان به گفتگو بپردازید و نظر آنها را بپرسید تا با خصوصیات خود آشنا شوید.

2.     حل مسئله و تصمیم گیری 

یکی دیگر از مهم ترین مهارت های زندگی می توان به حل مسئله و تصمیم گیری اشاره کرد. بسیاری از افراد هستند که قدرت تصمیم گیری ندارند و نمی توانند برای سرنوشت خود تصمیم درستی بگیرند. چون تصمیم گیری و حل مسئله فرایندی است که باعث می شود راه حل های موثر و درستی که مطابق با مشکلات روزمرگی است به وجود آید و مسائل زندگی  با راه حل های سازگار حل شود.اگر حل مسئله به درستی انجام شود منابع روانی مثبت مانند رضایت از زندگی ،خشنودی و شادی و اعتماد به نفس را افزایش می دهد و باعث کاهش منابع روانی منفی مانند بیماری های روانی ، افسردگی و ... می شود.

افراد هنگامی که با مشکلاتی رو به رو می شوند برای حل مسئله از دو روش استفاده می کنند. گروهی از روش هیجان مدار و گروهی از روش مساله مدار

افرادی که از رویکرد هیجان مدار برای حل مشکل استفاده می کنند بر اساس هیجانات تصمیم می گیرند و برای اینکه شدت هیجانات منفی خود را کاهش دهند به رفتارهای مخربی مانند سیگار کشیدن،مشروب خوردن و مصرف مواد مخدر روی می آورند تا بتوانند راحت تر با احساسات منفی خود کنار بیایند.

اما گروهی که با رویکرد مساله مدار به حل مشکل می پردازند در وهله اول قبول می  کنند که مشکل قابل حل است و برای حل مشکل با راه حل های مختلفی برخورد می کنند و وقتی پیامدهای این راه حل ها را بررسی کردند با توجه به شرایط و موقعیت بهترین راه حل را انتخاب می کنند تا بتوانند مشکل را حل کنند.

3.     همدلی یا هوش هیجانی

مهارت همدلی یکی از مهارت های مهم زندگی است و برای اینکه این مهارت را یاد بگیرید باید روابط خود را با افراد بیشتر کنید و بتوانید عواطف، احساسات و نیازهای افراد را به خوبی درک کنید و بشناسید. افرادی که از هوش هیجانی مناسب برخوردارند درک بهتر از دیگران دارند و به راحتی می توانند با دیگران رابطه برقرار کنند و دوستان بیشتر و بهتری داشته باشند این افراد روابط اجتماعی آن ها قوی است و هیجانات مخرب آن ها در هنگام برخورد با دیگران کمتر است و می توانند احساسات خشم و عصبانیت خود راهنگام ارتباط با دیگران کنترل کنند یا کمتر بروز دهند.

4.     مهارت نه گفتن و جرات ورزی

همه افراد باید این توانایی را داشته باشند تا هنگامی که با درخواستی رو به رو می شوند که در توانایی آن ها نیست و یا نمی خواهند آن را انجام دهند باید نه بگویند و مهارت نه گفتن را به خوبی یاد بگیرند اما این مهارت برای همه افراد اسان نیست و بعضی از افراد به دلیل خجالت ،رودروایسی و ... قادر نیستند آن را انجام دهندو کسانی که از مهارت نه گفتن را ندارند وقتی مسئله را قبول می کنند برای انجام دادن آن با مشکلاتی رو به رو می شوند و به فردی پرخاشگر تبدیل میشوند.

افرادی منفعل پرخاشگر کسانی هستند که از درون ناراضی هستند ولی خشم و عصبانیت خود را به روز نمی دهند و کار پیشنهاد شده را قبول می کنند اما در هنگام اجرا به صورت زیرکانه و مخفیانه نارضایتی خود را اعلام می کنند. این افراد رفتاری منفعلانه دارند یعنی در ظاهر مهربان و فروتن هستند و به درخواست های همه جواب مثبت می دهند و پاسخ آن ها بله می باشد اما در باطن ناراضی هستند و نمی تواند به طرف نه بگویند چون جسارت نه گفتن را ندارند.

بعضی از افراد هستند که جسارت داشتن و جرئت داشتن را با پرخاشگری اشتباه می گیرند و باعث می شوند که رفتاری خشونت آمیز به اطرافیان خود نشان دهند. آن ها برای اینکه بتوانند به خواسته های خود برسند و حقوق خود را به دست آورند حرف های ناسزا و رفتارهای زشت و ناپسندی را از خود نشان می دهند . اما بسیاری از افراد هستن که جرئت و جسارت لازم برای گرفتن حق و حقوق خود را دارند و به راحتی نمی گذارند که حق آن ها را ضایع کند این افراد بدون آنکه حقوق دیگران را ضایع کنند برای گرفتن حق خود اقدام می کنند و اگر نظرشان با نظر دیگران متفاوت باشد حرف شان را مودبانه و منطقی به طرف مقابل می گویند و باعث جروبحث و رفتارهای خشونت آمیز نمی شوند. این افراد به راحتی می توانند به دیگران نه بگویند چون نه گفتن یکی از مهارت های مهم زندگی می باشد.

1. 5.     تفکر خلاق از مهارت های کاربردی در زندگی

افرادی که دارای تفکر خلاق هستند می توانند مسائل زندگی را به گونه ی متفاوت و جدیدی ببینند این افراد به دلیل خلاقیت از ویژگی منحصر به فردی برخودار هستند که موارد زیر نمونه هایی از ویژگی های آن هاست.

-         به نو آوری و تصمیم گیری مستقل علاقه دارند.

-         افراد با تفکر خلاق، پدیده‌های پیچیده را به پدیده‌های ساده ترجیح می‌دهند.

-         از پدیده‌های جزئی قواعد کلی را استخراج کرده و بالعکس می‌توانند از یک قاعدۀ کلی راه حل جزئی و عینی استنتاج نمایند.

-         می‌توانند به خوبی بین تفکر منطقی و تفکر غیر منطقی هماهنگی ایجاد کنند.

-         برای آن‌ها انگیزه‌های درونی نظیر خودشکوفایی بیشتر از محرک‌ها و انگیزه‌های بیرونی نظیر تحسین دیگران، به دست آوردن پول و موارد این چنینی اهمیت دارد.

تفکر خلاق به عنوان یکی از مهارت‌های زندگی، قابلیت پرورش و بهبود دارد. اما برای این امر باید شرایط لازم فراهم شود تا فرد بتواند این توانایی را در خود پرورش دهد. تفکر خلاق در شرایط زیر بهتر رشد می‌کند:

-         آزادی در ابراز عقاید

-        داشتن فرصت و زمان کافی

-         مهم دانستن اشتباهات

-        اعتماد داشتن به دانش و مهارت‌های شخصی

-        رو به رو شدن با موقعیت‌های چالش برانگیز

1. 6.     مهارت های زندگی ، تفکر انتقادی

تفکر انتقادی نوعی مهارت است که بهره مندی از آن باعث پیشرفت در زندگی اجتماعی و فردی هر انسانی می شود. در واقع تفکر انتقادی توانایی انسان در اندیشیدن به صورت مستقل و منعطف است. و باعث می شود فرد درمورد تفکرش فکر کند و آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. و باعث می شود فرد کمتر در معرض آسیب جدی قرار گیرد. این نوع تفکر برخلاف اسمش به معنای انتقاد و یا عیب جویی نیست. کسانی که تفکر انتقادی (critical thinking) را در خود پرورش می دهند افراد موفقی تلقی می شوند. جامعه ای که از این افراد برخوردار باشد نیز به پیشرفت و توسعه دست خواهد یافت. تفکر انتقادی شامل مهارت ها و تکنیک هایی است که در صورت آگاهی و پرورششان می توانید در برابر مسائل گوناگون با دید تفکر انتقادی بنگرید.

آموزش سال های اول ابتدایی به پرورش تفکر خلاق بسیار کمک می کند چون می توانند با سوال هایی ذهن بچه ها را به چالش بکشانند و باعث شوند ذهنیتی خلاق داشته باشند

1. مهارت مقابله با استرس

افرادی که استرس خود را کنترل می کنند و می توانند به راحتی با آن مقابله کنند قادر خواهند بود تغییرات و دگرگونی های زندگی خود را به بهترین شیوه مدیریت کنند. از نظر علمی با فعالیت های درونی، روانی و رفتاری می توانید استرس را کاهش دهید. افرادی که در مقابل استرس مقاومت نشان می دهند و می توانند با آن مقابله کنند ویژگی های زیر را دارند.که باعث می شود هنگام مقابله به استرس به آن ها کمک زیادی شود.

-         متعهد و مسئول بودن

-          مبارزه طلب

-         چالش جو

-         توانمندی در زمینه های مختلف

1. 8.     مهارت کنترل خشم

یکی از قدرتمندترین احساسات، خشم می باشد که بسیاری از افراد نمی توانند آن را کنترل کنند و هنگام کنترل کردن آن با مشکلاتی مواجه می شوند. کنترل کردن خشم به معنی این نیست که خشونت را کمتر کنید بلکه باید شیوه مناسبی برای ابراز کردن خشم را آموزش ببینید تا بتوانید هنگامی که در موقعیتی قرار می گیرید یا با افراد برخورد می کنید با شیوه مناسبی خشم خود را مدیریت کنید.

اکر خشم شما قابل کنترل نیست می توانید از مشاوره و روانشناس کمک بگیرید. در زمینه کنترل خشم تکنیک های زیادی وجود دارد که به شرح زیر است:

-         تغییر اندیشۀ خشم آلود

-         ریلکسیشن

-         حل مساله

-         ورزش و...

1. 9.     ارتباط موثر و مهارت های بین فردی

افرادی به راحتی می توانند با افراد ارتباط موثری داشته باشند و مهرت ارتباطی را یاد داشته باشند به خوبی  و گشاده رویی می توانند با دیگران رابطه برقرار کنند و پیام ها را به خوبی به آن ها انتقال دهند و دیگران نیز هنگام برخورد با آن ها احساس راحتی خواهند داشت و رابطه مثبتی با آن ها شکل می دهند. که باعث ایجاد حس خوب و آرامش بخشی می شود. مهارت های ارتباطی دو گونه است مهارت ارتباطی پایه و مهارت ارتباطی پیشرفته.

در مهارت ارتباطی پایه باید به مطالب به خوبی گوش کنید و به خوبی با طرف به گفتگو بپردازید به طوری که بیان شما موثر باشد. در مهارت پیشرمهارت های زندگی برای کودکان

فته زبان بدن اهمیت بسیاری دارد. این دو مهارت را می توان به عنوان مهارت ارتباط کلامی و مهارت ارتباط غیرکلامی شناخت. و مهارت ارتباط غیرکلامی بیشتر احساسات فرد را شامل می شود یا در هنگام گفتگو به سر تکان دادن و علامت ها و نشانه هایی که مشخص است منظورشان را به یکدیگر می رسانند اما در ارتباط کلامی باید با حرف و صحبت با طرف مقابل ارتباط برقرار کنید و گفنگوی شیرینی را تجربه کنید.

10.اعتماد به نفس از مهارت های لازم در زندگی

اعتماد به نفس  به معنای باور داشتن به خود و توانایی‌هایمان فارغ از هر قضاوتی است. این باور منجر به این می‌شود که افراد بتوانند مسائل و مشکلات پیش روی خود را با قدرت بیشتری حل و فصل کنند و در ارتباط با دیگران به موفقیت بیشتری دست یابند. در واقع هنگامی که شما به خود اعتماد کافی داشته باشید و تصویری مثبت و واقعی از خود بسازید می‌توانید اعتماد دیگران را نیز جلب کنید و در زندگی با مهارت و قابلیت‌های بیشتری عمل کنید.  عوامل زیر در افزایش اعتماد به نفس تاثیر به سزایی دارند.

-        انتخاب درست هدف

-        تشویق شدن از جانب دیگران

-        تقلید و همانند سازی از افرادی با اعتماد به نفس

-        از شکست خود تجربه کسب کنید

-        معیارها و قواعد اجتماعی و شرکت در کنفرانس ها

-        ورزش کردن

-        انتخاب لحن مناسب برای صحبت کردن بر اساس موقعیت و سن افراد

11.مهارت های فرعی

علاوه بر مهارت های اصلی، مهارت های دیگری وجود دارند که باعث می شود زندگی بهتری داشته باشید در زیر به بررسی مهارت فرعی می پردازیم.

-         مهارت تاب آوری: مهارت تاب آوری و تحمل سختی به صورت ساده یعنی چقدر ظرفیت بازگشتن از وضعیت های دشوار را داریم و چقدر می توانیم خود را پس از بروز موقعیت های سخت، ترمیم کنیم.داشتن مهارت تاب آوری و تحمل سختی باعث می شود با موفقیت از رویدادهای ناگوار عبور کنیم. با داشتن این مهارت علیرغم قرار گرفتن در معرض تنش های شدید، می توانیم رشد کنیم. درست مثل یک گل نیلوفر که در مرداب رشد می کند. مهارت تاب آوری درست مانند هر مهارت دیگری می تواند با تلاش و تمرین و چالش های مختلف، رشد کند یا ضعیف شود. این بستگی به خود هر فرد دارد که در روند آزمون و خطاها و چالش ها رشد می کند یا ضعیف تر می شود.

-         مهارت نوشتن: یکی از مهمترین مهارت های ارتباطی نوشتن است هنگامی که نمی توانید به طور مستقیم با مخاطب ارتباط برقرار کنید می توانید با نوشتن و مکتوب مساله خود را مطرح کنید. و نوشتن اگر خوب باشد می تواند  بر چندین نفر تاثیر بگذارد و نوشتن به شما کمک می کند تا ارتباط کلامی شما بهتر و قوی تر شود.

-         مهمهارت مذاکره: مذاکره کردن یک مهارت اکتسابی است که با تمرین و یادگیری اصول اساسی آن می توان آن را به دست آورد. موفقیت در مذاکره به شخصیت شما نیز بستگی دارد. اینکه چقدر به خودتان مسلط باشید و بدانید به کدام نقطه می‌خواهید برسید. توانایی مذاکره کردن به شما این امکان را می دهد که در موضوعات مختلف بیشترین نفع را ببرید. مذاکره خوب در کارهای تجاری باعث می شود که فرد نفع زیادی ببرد و گامی بزرگ در جهت رشد سازمان و تجارت خود بردارد. افرادی مثل کارمندان و کارگران نیز می توانند از طریق مذاکره خوب و حرفه ای مشکلات خود را به طور صحیح حل کنند. مثلا ممکن است کارگران از حقوق دریافتی خود ناراضی باشند و از این طریق بدون بحث و درگیری و با قانع کردن کارگزار خود، حقوق شان را افزایش دهند.

-         مهارت تمرکز: تمرکز یک توانایی ذهنی است که با آن فرد می‌تواند تمام توجه‌اش را بر روی یک موضوع خاص بگذارد به طوری که عوامل دیگر مانع انجام کار او نشوند. نکته مهمی که در تمرکز مهم می‌باشد این است که بتوانیم توانایی نگه داشتن توجه روی موضوع مورد نظر و جلوگیری از حواس پرتی را داشته باشیم. عدم تمرکز وابسته به محیط و شخصیت افراد است و جز در برخی اختلالات، کاملا قابل حل است. تمرکز مهارتی است که با تمرین می‌توان به آن دست یافت و فواید زیادی دارد. 

مهارت های زندگی برای کودکان

مهارت های زندگی بسیار مهم است و باعث می شود فرد و جامعه ی سالمی داشته باشیم و افراد مشکل روحی نداشته باشند و بتواند زندگی خوبی برای خود بسازند. این مهارت باید از همان کودکی به کودک آموزش داده شود تا در وجودش به خوبی نهادینه شود اما متاسفانه والدین و معلمان این موضوع را در نظر نمی گیرند و مهارت های زندگی را به کودکان آموزش نمی دهند و این ممکن است به دلیل ناآگاهی آن ها باشد. و هنگامی بزرگسالی یاد گرفتن این مهارت ها کمی سخت می شود پس بهتر است والدین با کمک روانشناس این مهارت ها را به کودک خود آموزش دهند تا کودکشان در آینده زندگی خوبی را تجربه کند.

سخن آخر

یادگرفتن مهارت زندگی یک امر ضروری برای همه افراد است اما افرادی هستند که به راحتی نمی توانند این مهارت ها را استفاده کنند این افراد می توانند با کمک روانشناس و شرکت در همایش ها و کارگاه ها مهارت ارتباطی و مهارت زندگی خود را تقویت کنند تا بتوانند زندگی خوبی برای خود بسازند.